Madeira is een prachtig eilandje dat behoort tot Portugal.
Ligging
Het eiland ligt in de Atlantische oceaan op de hoogte van Marrakech ten noorden van de canarische eilanden. Het is een klein eiland, ongeveer een tiende van Corsica. Wat meteen opvalt zijn de steile hellingen. Je gaat van de zee meteen steil omhoog de bergen in.
Geschiedenis van de wijn in Madeira
Madeira is vast bewoond sinds 1420. Het eerste gewas dat de economie van Madeira liet groeien was suikerriet. In 1480 voeren er 70 schepen tussen Madeira en Antwerpen voor de handel in suiker. Toen in de 17de eeuw de suikerhandel naar Brazilië verschoof werd er meer en meer wijn geproduceerd en vestigden Engelse handelaren zich in Funchal, de hoofdstad.
Portugese, Engelse en Amerikaanse handelaars verspreidden de wijnen van Madeira over de wereld. Eind 18de eeuw was madeira een luxe drank die in alle uithoeken van de wereld gedronken werd: Antillen, London, Indië, Ohio ... Bij het ondertekenen van de Amerikaanse onafhankelijkheid in 1776 dronken de Founding Fathers een glas Madeira.
Vanaf de eerste ontdekkingsreizen is Madeira een goed gelegen halte voor schepen die naar Azië (Oost-Indië) of richting Amerika (nieuwe wereld) varen. Al vanaf 1460 werd er wijn van Madeira geladen op de schepen.
In het vervoeren van de wijn in houten vaten op deze schepen ligt de oorsprong van de speciale manier waarop wijnen van Madeira gemaakt worden. In de laadruimten van de schepen was het warm en de wijnen werden slecht tijdens de reizen. Om de wijnen beter te bewaren werd alcohol toegevoegd. Toen een schip met een lading terug kwam na een lange reis bleek dat de smaak van de wijn in positieve zin veranderd was. Ronder, meer complexiteit: de wijn bleek beter te smaken dan toen hij vertrok met het schip. Men noemde deze wijnen toen "vinho da roda" of wijn die gereisd heeft.
Het huidige productieproces van Madeira wijnen kan je zien als de nabootsing van een lange zeereis: contact met lucht, warmte, hoge vochtigheidsgraden en veroudering in houten vaten.
Productie van Madeira wijnen
De eerste stap is dezelfde dan bij andere wijnen: druiven plukken, persen en dan laten gisten met of zonder schillen. Het gisten wordt gestopt door het toevoegen van alcohol. Zo blijft er suiker in de wijn aanwezig.
Vervolgens worden de wijnen verwarmd. De goedkopere wijnen worden verwarmd in grote inox vaten, het "estufagem" of stoof proces. De duurdere wijnen worden in houten vaten verwarmd door de zon, het "Canteiro" proces. De veroudering in vaten duurt jaren.
Humberto Jardim, eigenaar van Henriques & Henriques, legt uit hoe ze de vaten plaatsen in het gebouw: naargelang het type van de wijn en hoe oud deze is worden de vaten geplaatst waar het wat meer of minder vochtig is, waar het wat warmer of kouder is en meer of minder zon binnen schijnt. De vochtigheidsgraad heeft een invloed op het hout van de vaten en dus ook op de verdamping van de wijn en de toevoer van zuurstof. Hoe beslis je welke vaten waar gezet worden ? Ervaring ! Ik denk dat ik ongeveer 20 jaar zal nodig hebben om een nieuwe wijnmaker op te leiden zegt Humberto.
Kort samengevat doet men met deze wijnen alles wat je normaal gezien niet met wijn mag doen: verwarmen, blootstellen aan zuurstof, lang laten liggen.
Moeilijk te geloven dat het uiteindelijke resultaat zo goed smaakt. De neus van de wijnen van Henriques is zeer zuiver, geen foutje te bespeuren. Je zou er een hele avond aan kunnen snuffelen. Ondanks de kracht en de suiker hebben de wijnen een mooie balans door het relatief hoge zuurgehalte.
Zowel het eiland als ook de wijnen waren een echte ontdekking voor ons.
Druivensoorten en smaak
Er worden verschillende druivensoorten gebruikt om Madeira wijnen te maken. Sommige druivensoorten groeien beter in de koelere streken anderen beter in warmere omgevingen. In Madeira ben je snel van de zee op 1000 meter hoogte, zo heb je relatief grote temperatuurverschillen op korte afstanden.
Bij de wijnen die van een enkele druivensoort gemaakt zijn is er een duidelijk verband tussen druivensoort en type wijn gaande van relatief droog tot zoet.
Sercial
Witte druivensoort die in eerder koele omgevingen groeit. Deze druif geeft een droge Madeira wijn met fris zuur. Je kan hem lichtjes fris serveren als aperitief. De smaak gaat naar noten gecombineerd met fris fruit. Drink hem bij scherpe kazen zoals Spaanse of Portugese geitenkazen. Japanse of Chinese gerechten kombineren ook goed met sercial. Sercial wordt ronder bij het verouderen, 10 jaar of ouder is ideaal.
Verdelho
Witte druivensoort die iets zoeter en ronder is dan sercial, met meer caramel achtige toetsen. Ook stevig zuur, maar wat minder dan bij sercial. Lekker bij krachtige kazen: schimmelkaas, camembert, brie. Als aperitief met hapjes is deze Madeira perfekt.
Boal (Bual)
Witte druif die groeit in wat warmere plaatsen. Minder zuur en meer suiker dan de voorgaande. Smaak gaat meer in richting van gedroogde druiven en caramel. Boal geeft je zonnige warmte in de winter. Drink hem bij nagerechten zoals cake of fruit taart. Samen met chocolade van 75% cacao of meer zeer lekker.
Malvasia (Malmsey)
Witte druivensoort. Malmsey wijnen zijn zoet en vol, maar nooit plakkerig omdat ze eveneens voldoende zuur bevatten. Te drinken bij nagerechten. Cake, chocolade, ijs.
Terrantez
Zeldzame druivensoort die steeds minder aangeplant wordt. Terrantez heeft veel finesse en is relatief droog. Je zou hem tussen verdelho en boal kunnen situeren qua smaak. De 20 jaar oude verdelho van Henriques is een van onze favorieten. Je kan hem drinken bij stevige vleesgerechten, gedroogde ham, eend en foie gras.
Tinta Negra
Tinta Negra is een rode druif die gemakkelijk groeit. Ongeveer 90% van alle Madeira wijnen worden van Tinta Negra gemaakt. Op enkele uitzonderingen na gaat het wel om de eerder goedkope wijnen van 3 of 5 jaar oud. Op de foto's van de vaten zie je TN staan.
Verouderen
Madeira wijnen kunnen lang bewaard worden. Door de oxidatie, het zuur en de suiker die ze bevatten kunnen deze wijnen meer dan 100 jaar drinkbaar blijven. Er zijn ooit in het wrak van een gezonken schip flessen gevonden van 300 jaar oud die nog drinkbaar waren.
Een fles die geopend is zal maanden of zelfs jaren goed blijven. Madeira liefhebbers openen een fles en proeven hem om de zoveel maanden om de evolutie van de wijn te volgen en te bepalen wat het beste moment is om hem te drinken.
De jaren die aangegeven zijn op de fles duiden op de jongste wijnen die er in zitten. Een Madeira van 15 jaar oud bevat dus wijnen die minstens 15 jaar oud zijn.
Het verouderen van de Madeira wijnen geeft hen de typische smaak, complexiteit en zachtheid. Wij hebben er daarom voor gekozen om enkel Madeira's van 10 jaar of meer aan te bieden.
Madeira wijnen in de webshop bekijken
